Việc điều chỉnh quy hoạch chung Hà Nội trên nền tảng quy hoạch chung đã được phê duyệt, tích hợp các quy hoạch phát triển kinh tế xã hội và quy hoạch chuyên ngành là rất cần thiết và cấp thiết.

LTS: Hà Nội đang tiến hành lập kế hoạch điều chỉnh quy hoạch thành phố cho những năm tiếp theo. Rõ ràng, lúc này Hà Nội cần xem lại bài học về "dậm chân tại chỗ" của phát triển đô thị vệ tinh 10 năm qua.

Triển lãm Mô hình Quy hoạch Hà Nội 2030 và tầm nhìn 2050. Ảnh: Thanh Hải

Vấn đề đặt ra lúc này là Quản lý quy hoạch chung và phát triển đô thị vệ tinh cho Hà Nội ra sao? Việt Nam cần đúc rút kinh nghiệm gì từ mô hình quản lý quy hoạch và phát triển đô thị vệ tinh trên thế giới để phù hợp và làm cơ sở phát triển bền vững cho Thủ đô Hà Nội? Tổ chức không gian đô thị Hà Nội sẽ triển khai theo mô hình chùm đô thị được coi là động lực mới quan trọng cho phát triển kinh tế và đô thị thủ đô sau ảnh hưởng của đại dịch Covid-19.

Bất cập sau 10 năm

Việc điều chỉnh quy hoạch chung TP Hà Nội liên quan đến sự thay đổi của Luật Quy hoạch đô thị 2020, Luật Kiến trúc 2019. Nhưng có thể thấy, Quy hoạch chung 2011 còn thiếu cơ sở dữ liệu kinh tế - xã hội, nguồn lực đầu tư phát triển và đặc biệt là tầm nhìn dài hạn cho sự phát triển Hà Nội trong thời kỳ công nghiệp hóa và cách mạng công nghiệp lần thứ tư với đô thị thông minh, công nghệ số và trí tuệ nhân tạo.

Trong 10 năm vừa qua, công tác lập và triển khai quy hoạch chi tiết để làm công cụ quản lý quy hoạch chung chưa làm tốt, công tác quản lý quy hoạch, cấp phép xây dựng còn lỏng lẻo dẫn đến sự phát triển đô thị lộn xộn, manh mún và bị động, bị chi phối bởi các dự án bất động sản, thông qua việc điều chỉnh quy hoạch không phù hợp với quy hoạch chung đã được duyệt, làm cho trung tâm nội đô bị chất tải nhiều kiến trúc cao tầng, gây sức ép gia tăng về dân số và hạ tầng giao thông đô thị, thậm chí còn làm cho "đô thị bị băm nát"...

Việc đầu tư dàn trải thiếu tập trung dẫn đến hệ thống hạ tầng kỹ thuật giao thông đô thị phát triển không đồng bộ gây lãng phí về kinh tế, gây bức xúc trong xã hội. Việc thực hiện chậm và chưa thực hiện các quy hoạch chi tiết, thiết kế đô thị để làm công cụ quản lý, là nguyên nhân mà quy hoạch phân khu đô thị nội đô, quy hoạch đô thị sông Hồng đến nay mới phê duyệt được.

Để đô thị vệ tinh sớm thành hình

Nhìn lại thời gian qua, 5 đô thị vệ tinh của Hà Nội, chỉ có duy nhất đô thị Hòa Lạc đã được Thủ tướng duyệt quy hoạch, hạ tầng giao thông kết nối đô thị trung tâm với Hòa Lạc tương đối đồng bộ và một số tòa nhà của các tập đoàn công nghệ, trường đại học (mặc dù tỷ lệ lấp đầy còn thấp) thì bốn đô thị vệ tinh còn lại là Sơn Tây, Xuân Mai, Phú Xuyên và Sóc Sơn vẫn còn bỏ ngỏ.

Để phát triển theo định hướng mô hình đô thị vệ tinh, Hà Nội cần tập trung nguồn lực để phát triển cơ sở hạ tầng và đặc biệt là giao thông kết nối các đô thị vệ tinh với trung tâm nội đô, kết nối các đô thị vệ tinh với nhau và kết nối đô thị vệ tinh với các khu vực xung quanh.

Quy hoạch đô thị vệ tinh Hà Nội

Lần điều chỉnh này, là dịp để Hà Nội nhìn nhận các mô hình phát triển nào cần được đầu tư phát triển và mô hình nào phải thay đổi chức năng. Không những vậy, đô thị vệ tinh cũng cần được san sẻ nguồn lực và có cơ chế để chính quyền đô thị vệ tinh có quyền làm chủ.

Khi hệ thống hạ tầng kỹ thuật - xã hội phát triển, hệ thống đường giao thông được kết nối với các phương tiện vận chuyển công cộng tiện lợi, đáp ứng các điều kiện để phát triển kinh tế, thì đô thị vệ tinh sẽ có sức hút, người dân sẽ cảm thấy hạnh phúc khi được sống ở đó bởi môi trường trong lành, nhà ở và việc làm.

Nhắc lại câu chuyện điều chỉnh quy hoạch chung, một quy hoạch tốt chỉ làm được trên nền tảng các thông số kỹ thuật về kinh tế xã hội và một tầm nhìn chiến lược. Do đó, các số liệu về dân số, kinh tế, xã hội, nguồn lực, đất đai, môi trường... phải được các cơ quan có trách nhiệm cập nhật chuẩn xác.

Khi đó, Quy hoạch chung được điều chỉnh sẽ pháp lý hóa các quy hoạch phân khu mà Hà Nội mới phê duyệt.

Theo KTS Phạm Thanh Tùng – Chánh văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam
Diễn đàn doanh nghiệp